ساخت و راه اندازی مجتمع های بزرگ تجاری و اداری به یکی از پرسودترین کسب و کارها در شهرهای بزرگ ایران و بویژه تهران تبدیل شده است . این رونق ساخت مجتمع های تجاری در حالی است که نزدیک به یک سال است بخش مسکن در ایران دچار رکود شده است .
هر چند بانک اطلاعاتی مشخصی در باره مجتمع های تجاری شهرهای بزرگ ایران وجود ندارد ، اما بررسی فهرست سرمایه گزاران این مجتمع ها و نوع فعالیتشان ، نشان می دهد که گروه های اقتصادی متعددی به سرمایه گذاری در این حوزه علاقه مند شده اند . از دانشگاه امام صادق گرفته تا بنیاد مستضعفان و شرکت ها وابسته به سپاه پاسداران و شهرداری ها و افراد حقیقی .و حقوقی که در سال های اخیر با گران شدن قیمت زمین و کمیاب بودن آن در شهری مثل تهران ، وارد این حوزه شده اند .
یکی از مجتمع های بزرگ تجاری که در 10 سال اخیر راه اندازی و با تبلیغات گسترده مورد استقبال واقع شده ، مجتمع دنیای نور در منطقه غرب تهران است . زمین این مجتمع در اختیار بنیاد مستضعفان بود که با سرمایه گذاری یکی از شرکت های وابسته به سپاه ساخته شد . واحدهای این مجتمع به مرور فروخته و یا به صورت اجاره های گران قیمت واگذار شده اند . بررسی ها نشان می دهد که در این مجتمع قیمت ها به ازای هر متر مربع 20تا 40 میلیون تومان در نوسان است .
هم اکنون قیمت زمین در این منطقه تهران بالا ی متری چهار میلیون تومان فروخته می شود .
دانشگاه امام صادق نیز با دراختیار داشتن زمینی بسیار مرغوب ، سرانجام توانست مجوزهای لازم ساخت و ساز در آن را در اواخر دوره احمدی نژاد و اوایل دوره مدیریتی قالیباف بر شهرداری تهران بگیرد . این مجتمع با عنوان " مجتمع نور " در تقاطع خیایان ولیعصر و طالقانی در مرکز تهران قرار دارد . گفته می شود یکی از اختلاف های کرباسچی ، شهردار اسبق تهران ، با بخشی از محافظه کاران جمهوری اسلامی ، مجوزها و امکاناتی بود که دانشگاه امام صادق برای این زمین می خواست و او با بخش هایی از آنها مخالفت کرده بود . برخی از واحد های این مجتمع به شهرداری واگذار شده و بقیه واحدها هم در حال واگذاری به صورت اجاره هستند . به گفته یکی از مسئولان این پروژه قیمت پیشنهادی برای فروش این واحدها از متری 25 میلیون تومان شروع خواهد شد .
از سوی دیگر به نظر می رسد پیوندی بین برخی سرمایه گذاران این مجتمع های بزرگ تجاری با بعضی گرایش های سیاسی و اقتصادی در کشور وجود دارد . یکی از بارزترین نشانه های این رابطه را می توان در حضور یکی از صاحبان این مجتمع های بزرگ تجاری در مدیریت تیم فوتبال استقلال تهران مشاهده کرد . علی انصاری مالک دو مجتمع بزرگ مبل تهران که یکی از بزرگترین ها در خاورمیانه است ، یکی از اعضای هیات مدیره این تیم است . گفته شده وی حمایت مالی گسترده ای از این تیم و مدیران آن دارد . در واقع با پیشنهاد او بود که آشتیانی یکی از یاران نزدیک احمدی نژاد از معاونت وزیر صنایع و ریاست بر شرکت شهرک های صنعتی کناره گرفت و به مدیریت این با شگاه رسید .
عمده تمرکز مجتمع های بزرگ تهران در غرب و جنوب غربی است . کارشناسان دلیل آن را نبود زمین مناسب در شرق تهران و در عین حال شکل گیری پیکره اصلی این بخش شهر تا پیش از طرح جامع تهران می دانند . رونق کسب و کار در این زمینه به حدی وسوسه انگیز است که یک شرکت مالزیایی برای نخستین بار وارد حوزه سرمایه گذاری در راه اندازی مجتمع های بزرگ تجاری و اداری در ایران شده است . هر چند مدیریت این شرکت را برخی افراد ایرانی بر عهده دارند ، اما به عنوان یک شرکت خارجی وارد ایران شده است . این شرکت با سرمایه گذاری در منطقه اکباتان تهران و خریدرای بخشی از زمین این منطقه در حال ساخت یک مجموعه بزرگ تجاری و اداری است .
کارشناسان اگرچه حضور این شرکت را در حوزه ساخت و ساز ایران مثبت ارزیابی می کنند ، اما این اقدام شرکت اکباتان را که یکی از زیر مجموعه های وزارت مسکن است در واگذاری زمین مشاع این منطقه و همچنین همکاری شهرداری تهران با این شرکت در واگذاری مجوزهای لازم را نقد می کنند و آن را بی توجهی به حقوق مردم منطقه و زیر سوال بردن فضای مشاع مردم می دانند .
از سوی دیگر برخی دیگر بر این باورند که بخش عمده ای از پولی که هم اکنون در حال سرریز شدن به ساخت مجموعه های بزرگ تجاری است ، پول های کثیفی است که به دلیل غیر شفاف بودن فعالیت های اقتصادی در ایران ، وارد چرخه ساخت مجتمع های بزرگ تجاری و اداری شده اند .
